– Давайце пачнём святочнае інтэрв’ю з традыцыйнага пытання пра ўраджай. Надвор’е выпрабоўвала хлебаробаў вясной і летам. І якім у выніку атрымаўся сёлета астравецкі каравай?
– На маёй памяці гэта самы складаны год за апошняе дзесяцігоддзе. Нам, вядома ж, хацелася б сабраць большы ўраджай, але з улікам аб’ектыўных акалічнасцей атрымалі нядрэнныя вынікі. Збожжавыя на круг давалі 47 цэнтнераў з гектара. Для параўнання: летась іх ураджайнасць склала 40 цэнтнераў. Валавы намалот сёлета 67 тысяч тон – гэта на 4 тысячы больш, чым у 2024-м.
Нядрэнна ўрадзілі і цукровыя буракі: чакаецца, што накапаем звыш 100 тысяч тон. Намалацілі больш за 10 тысяч тон рапсу.
Набліжаюцца да фінішу асенне-палявыя работы. На 11 лістапада засталося ўбраць толькі 23 гектары кукурузы на зерне і 30 – цукровых буракоў. Зябліва ўжо ўзнялі на большай палавіне плошчаў.
– У мінулым годзе наш раён упершыню заняў 1-е месца ў вобласці па выніках корманарыхтоўкі. А як сёлета аграрыі спрацавалі ў гэтым накірунку? Ці былі прынцыповыя адрозненні ад мінулых гадоў?
– І ў гэтым годзе мы спрацавалі добра. На ўмоўную галаву жывёлы нарыхтавалі 40,67 кармавых адзінак пры сярэднеабласных 33,34. Па гэтым паказчыку займаем 1-ю пазіцыю ў вобласці.
Назапашана 106% сенажу і 105% сіласу ад патрэбы. Гэта дазволіць забяспечыць сытную зімоўку жывёлы на комплексах і фермах, тым больш, што шмат кармоў засталося з мінулага года. Многія гаспадаркі сфарміравалі паўтарагадовы іх запас, у тым ліку і КСУП «Варняны». Таму ў наступным годзе нам, напэўна, нават не спатрэбіцца столькі кармоў.
– Самы час перайсці ад кармавой базы да яе спажывальнікаў. Ведаю, што і ў жывёлагадоўлі ёсць чым пахваліцца: упершыню Астравецкі раён выйшаў па надоях на 4-ю пазіцыю з 17-ці. Дзякуючы чаму дасягнуты такі вынік?
– Чацвёртае месца мы часам дзелім са Смаргонскім і Шчучынскім раёнамі. У планах – там застацца аднаасобна. (Усміхаецца.)
Такі вынік стаў магчымы дзякуючы шэрагу фактараў. Па-першае, не засталося ферм ці комплексаў, дзе не была б накормлена жывёла. Нагадаю: яшчэ 6 гадоў назад, калі я прыйшоў у Астравецкі раён, ужо са студзеня некаторыя гаспадаркі куплялі сянаж і сілас. Сёння на першы план выйшла якасць травяністых кармоў.
Своечасова з палёў звезлі салому – палепшыліся ўмовы ўтрымання жывёлы.
Станоўчы ўплыў аказала прадуктыўнае асемяненне, адпаведна – павелічэнне выхаду цялят, а значыць – і надоі малака.
– Рыхтуючыся да інтэрв’ю, зазірнула ў архіўныя падшыўкі «раёнкі». У 2015 годзе валавы надой малака за 10 месяцаў склаў амаль 49 тысяч тон. Мяркую, цяпер значна больш? Але ці магчыма ўвесь час «плюсаваць»? Ці ёсць нейкая мяжа, у тым ліку ў надоі ад каровы?
– Нездарма кажуць: няма мяжы дасканаласці. Але ёсць адно «але». Існуе такое паняцце, як эканамічная абгрунтаванасць. Чым вышэй рост прадуктыўнасці, тым большыя затраты, нагрузка на карову і паказчык выбыцця.
Да вызначанага моманту рост прадуктыўнасці эканамічна мэтазгодны. А каб яго нарошчваць, патрэбны больш дарагія і якасныя кармы, дабаўкі, ветпрэпараты і іншае – усё павінна быць на вышэйшым узроўні. І можа ўзнікнуць сітуацыя, калі затраты на іх не акупяцца прыбаўкай прадукцыі.
– Тады раскажыце, калі ласка, пра сітуацыю ў раённай жывёлагадоўлі.
– Тэмп росту вытворчасці прадукцыі жывёлагадоўлі складае 107,7% да аналагічнага перыяду мінулага года. Павялічылася пагалоўе на 318 галоў і дасягнула 33 852 асобін, у тым ліку дадалося 156 малочных кароў. Адпаведна валавы надой малака за 10 месяцаў склаў крыху больш за 72 тысячы тон (108% да 2024-га). Ад каровы атрымалі 7 034 кілаграмы малака, што на 470 больш, чым у мінулым годзе.
На пачатак лістапада да аналагічнага перыяду 2024-га КСУП «Гудагай» і КСУП «Гервяты» павялічылі валавую вытворчасць малака на 8%, КСУП «Міхалішкі» – на 27%, РУП «Астравецкі саўгас «Падольскі» – на 6%. Толькі ў КСУП «Варняны» яна не дасягнула леташняга ўзроўню і склала 96%.
Варта патлумачыць, чаму «Варняны» выбіваюцца з агульнага шэрагу. У гэтай гаспадарцы было вырашана зменшыць пагалоўе да 91% ад ранейшага. Сёння яны нават з меншым пагалоўем «плюсуюць». Магчыма, не так значна, як іншыя гаспадаркі, тым не менш гэта добры знак.
Лідар раёна па прыбаўцы малака – КСУП «Міхалішкі», дзе ад каровы надаілі 5 191 кілаграм (+1 094). Зазначу, што рост малака на першапачатковым этапе забяспечваецца за кошт выканання базіснай умовы – кармлення. А далей ужо на першы план выходзяць іншыя тэхналагічныя моманты: паўнавартасныя рацыёны, работа спецыялістаў па ўзнаўленні статка і іншае.
Валавыя прывагі буйной рагатай жывёлы дасягнулі 5 199 тон («плюс» 209), а сярэднясутачныя склалі 723 грамы (+24). У параўнанні з мінулым годам КСУП «Гудагай» нарасціў першы паказчык на 4%, КСУП «Варняны» і «Гервяты» – на 6%, КСУП «Міхалішкі» – на 11%. У РУП «Астравецкі саўгас «Падольскі» валавая прывага склала 97% да ўзроўню папярэдняга года. Нягледзячы на тое, што апошняя гаспадарка крыху не дацягнула да мінулагодняга паказчыка, сярэднясутачныя прывагі там адны з самых высокіх у раёне: 733 грамы.
Немалаважны накірунак работы ў малочнай галіне – мінімізацыя невытворчага выбыцця жывёлы. Па гэтым паказчыку мы таксама адны з лепшых у вобласці.
– Зразумела, што будучыня жывёлагадоўлі за сучаснымі малочна-таварнымі комплексамі. У КСУП «Гудагай» нядаўна ўрачыста адкрылі ў Дравяніках 5-ты па ліку МТК. Аднак не ўсе гаспадаркі ў стане дазволіць сабе новыя аб’екты. Як з улікам эканамічных асаблівасцей у іх будзе развівацца жывёлагадоўля?
– Прэзідэнтам Беларусі перад аграпрамысловым комплексам краіны пастаўлена задача да канца 2030 года перавесці статак з лінейных ферм на сучасныя МТК.
У нашым раёне 88% кароў сканцэнтравана на малочна-таварных комплексах. Засталося 12% – гэта каля 1 200 галоў. У гэтым накірунку праводзіцца планамерная работа: працягваецца будаўніцтва яшчэ аднаго жывёлагадоўчага будынка на МТК «Сакалойці» КСУП «Гервяты». Пасля яго ўвядзення дойны статак павялічаць да тысячы галоў.
КСУП «Міхалішкі» і «Варняны» таксама імкнуцца будаваць, зразумела, не ў такіх маштабах, як «Гудагай» і «Гервяты», але і яны арыентуюцца на паляпшэнне ўмоў працы для работнікаў.
З кожны годам людзей на вёсцы становіцца ўсё менш, як і работнікаў, занятых у сельскай гаспадарцы. Цяпер у АПК раёна крыху больш за 1 400 працаўнікоў, а ў 2019-м было 1 900. Ідзе натуральны працэс урбанізацыі. Патрэбна канцэнтрацыя вытворчасці, якая магчыма толькі на сучасных буйных жывёлагадоўчых аб’ектах, дзе сканцэнтравана большая колькасць жывёлы і занята менш людзей.
– Каб пазбегнуць розных чутак і здагадак, раскажыце пра будучы лёс КСУП «Варняны» і яго працаўнікоў у сувязі з перадачай прадпрыемства пад крыло «Гроднаэнерга».
– Напачатку хачу адзначыць, што ў няпростых умовах у КСУП «Варняны» ўласнымі сіламі зрабілі вельмі шмат: самастойна правялі веснавую і азімую пасяўную, убралі збожжавыя, адны з першых вызвалілі палі ад саломы і ўбралі кукурузу. Больш таго, гэта гаспадарка нават дапамагала іншым, у прыватнасці КСУП «Міхалішкі», сеяць і нарыхтоўваць кармы.
Спадзяюся, што эканамічная дапамога адной з найбольш фінансава моцных арганізацый дасць імпульс для далейшага развіцця «Варнян», высокіх вытворчых паказчыкаў і, адпаведна, – зарплаты. Так што будзем спадзявацца на лепшае.
– Якія прыярытэты развіцця раённага аграпрамысловага комплексу і кропкі росту сельскай гаспадаркі вам бачацца ў далейшым?
– Гэта маштабаванне сельгасвытворчасці: будаўніцтва малочна-таварных комплексаў і мадэрнізацыя існуючых памяшканняў, а таксама паляпшэнне ўмоў работы працаўнікоў.
Большасць нашых МТК маюць сучаснае абсталяванне, якое значна аблягчае працу (малочнае таксі, пастэрызатары і многае іншае). На кормакухнях не толькі сканцэнтраваны працэсы прыгатавання харчавання для цялят, але і створаны ўсе неабходныя ўмовы для людзей.
– Як вам бачыцца будучыня вёскі?
– Вёска, зямля і людзі, якія на ёй працуюць, заўсёды будуць у пашане. Стратэгічная задача любой краіны – сфарміраваць фонд харчовай бяспекі. Менавіта ў яе авангардзе і знаходзяцца сельскія працаўнікі.
У нашым раёне, як і ў цэлым у краіне, шмат робіцца для прыцягнення ў аграпрамысловы комплекс і замацавання ў ім перспектыўных кадраў. Нездарма кажуць: будучыню будаваць маладым.
Вялікую ўвагу надаём не толькі прафарыентацыі школьнікаў, але і цеснаму ўзаемадзеянню са студэнтамі – заўтрашнімі ветурачамі, заатэхнікамі, інжынерамі. Планава наведваем розныя сельскагаспадарчыя вну, расказваем пра ўмовы работы на нашых прадпрыемствах, шматлікія бонусы, сярод якіх і дадатковыя стыпендыі, даплаты, у тым ліку пры заключэнні кантракта, падвоз ці прадастаўленне службовага аўтамабіля, выдзяленне жылля і многае іншае. Сёлета нашы спецыялісты пабывалі і выступілі ўжо ў некалькіх універсітэтах.
Як вынік, колькасць маладых кадраў у нас большае, а галоўнае – іх замацаванасць за апошнія гады павялічылася.
– Калі для аграпрамысловага комплексу раёна гэты год у цэлым выдаўся паспяховым, то якім ён быў для вас асабіста?
– Думаю, ён быў няпростым для ўсіх. Асабліва складанай выдалася ўборка, калі безупынныя дажджы не давалі ўбраць ураджай. Часам сітуацыя была крытычнай, тэхніка проста не магла ўвайсці ў поле. Упэўнены, што 2025-ты нашым аграрыям, як і мне, запомніцца менавіта па ўборачнай кампаніі.
Тым не менш, мы годна справіліся з усімі выклікамі і ўбралі кожны саспелы каласок, больш таго – нават дапамагалі жаць гаспадаркам з Віцебскай вобласці.
– Іван Мар’янавіч з якім настроем, думкамі, адчуваннямі вы сустракаеце Дзень работнікаў сельскай гаспадаркі?
– Усе працаўнікі нашага аграпрамысловага комплекса – вялікія малайцы. Дзякуючы ім мы змаглі ў такіх дастаткова няпростых умовах атрымаць годны вынік. Таму ўсім дзякую за працу і віншую са святам!
– Дзякуй за гутарку і вас таксама!
