Незадаволены ўсе: прадпрыемствы Літвы знаходзяцца на шляху да ўсеагульнай забастоўкі

Супрацоўнікі найбуйнейшага ў Прыбалтыцы завода па вытворчасці азотных угнаенняў Achema пачалі бестэрміновую забастоўку. Старшыня Канфедэрацыі прафсаюзаў Літвы (КПСЛ) Інга Ругінене заявіла, што ў прыбалтыйскай рэспубліцы такіх маштабных акцый не было за ўсе гады незалежнасці. Канфлікт незадаволеных рабочых і кіраўніцтва Achema можа натхніць на рашучыя дзеянні прадстаўнікоў іншых кампаній ці нават цэлых галін народнай гаспадаркі Літвы, незадаволеных станам спраў у краіне і палітыкай урада кансерватараў, піша аналітычны партал RuBaltic.

Achema

Забастоўка работнікаў завода Achema ў Ёнаве пачалася 8 лютага. Галоўным патрабаваннем да адміністрацыі з'яўляецца падпісанне калектыўнага дагавора, які павінен будзе абараніць рабочых ад самавольства работадаўца.

Пратэстуючыя незадаволены змяненнем сістэмы аплаты працы. З ім іх азнаёмілі ў канцы студзеня, хоць увялі новую сістэму заднім чыслом з 1 студзеня. У выніку зарплата многіх супрацоўнікаў змяншаецца больш як на 100 еўра. Пры гэтым, паводле даных прафсаюза, за дзевяць месяцаў 2021 года чысты некансалідаваны прыбытак Асһема пасля аўдыту склаў 58,182 млн еўра, што на 64,8 працэнта больш, чым на год раней.

У прафсаюзе сцвярджаюць, што кіраўніцтва кампаніі не ўпершыню звяртаецца да такой тактыкі. Спасылаючыся на складанасці, работнікам уразаюць зарплату, а ў канцы года кіраўніцтва дзеліць паміж сабой мільённыя прыбыткі.

9 лютага ў Вільнюсе і Клайпедзе адбудуцца пікеты ў падтрымку рабочых, якія бастуюць на найбуйнейшым заводзе ў Прыбалтыцы азотных угнаенняў Асһема.

У Клайпедзе пікет салідарнасці адбудзецца каля офіса кампаніі марскіх грузаперавозак KLASCO (уваходзіць у групу прадпрыемстваў Асһема). У Вільнюсе ўдзельнікі акцыі прыйдуць да цэнтральнага офіса групы прадпрыемстваў Асһема.

"Літоўская чыгунка" і Клайпедскі порт

У спіс самых "узрыванебяспечных" прадпрыемстваў Літвы, несумненна, можна ўключыць дзяржаўнага перавозчыка "Літоўская чыгунка" (ЛЧ) і Клайпедскі порт. Менавіта яны будуць расплачвацца за транзітную блакаду "Беларуськалія", арганізаваную па рашэнні ўрада Інгрыды Шыманітэ. Сукупныя страты галіны ацэньваюцца на сотні мільёнаў еўра.

"Такія санкцыі могуць выклікаць сур'ёзныя і доўгатэрміновыя адмоўныя наступствы для эканомікі Літвы. Цяпер каля 30 працэнтаў усіх грузаў у Клайпедзе - транзітныя грузы з Беларусі, угнаенні складаюць 26 працэнтаў усіх грузаў у порце. Гэта нанясе ўрон літоўскай эканоміцы на суму 300 млн еўра ў год", - прагназуе прэзідэнт Літоўскай асацыяцыі кампаній па перавалках партовых грузаў Вайдотас Шылейка.

Відавочна, прыкладна па 100 млн еўра страцяць чыгунка і порт. Астатнія страты лягуць на плечы кампаній з сумежных галін, якія залежаць ад стабільнай работы транзітнага сектара.

У выпадку з ЛЧ сітуацыю пагаршаюць санкцыі ў адказ Мінска - забарона на чыгуначныя перавозкі літоўскіх нафтапрадуктаў і ўгнаенняў па тэрыторыі Беларусі. Гэта прыкладна 1,5 млн т прадукцыі, прызначанай для ўкраінскага рынку. У ЛЧ падлічылі ўжо, што беларускі адказ на санкцыі пагражае адабраць у кампаніі яшчэ 10 працэнтаў грузаабароту.

"Намі прынята рашэнне аб забароне перавозак транзітам па сваёй тэрыторыі перамяшчаемых з Літвы чыгуначным транспартам нафтапрадуктаў, хімічных і мінеральных угнаенняў, пагружаных на станцыях Літоўскай чыгункі. Па тэрыторыі Рэспублікі Беларусь такіх грузаў перавозіцца каля 1,5-1,6 млн т на суму больш за $1 млрд штогод", - сказаў БЕЛТА прэс-сакратар Міністэрства замежных спраў Беларусі Анатоль Глаз.

Дададзім да гэтага неаб'яўленую санкцыйную вайну, якую супраць Літвы вядзе Кітай, і судовыя іскі "Беларуськалія". Патрабаванні аб выплаце кампенсацый за датэрміновае скасаванне транзітнага кантракта Мінск прад'яўляе менавіта "Літоўскай чыгунцы".

Намаганнямі ўрада кансерватараў транзітная галіна прыбалтыйскай рэспублікі апынулася ў цэнтры ідэальнага шторму. Перажывуць яго не ўсе: ЛЧ ужо аб'явіла аб намеры звольніць да канца года 300 чалавек. Як паказвае вопыт суседняй Латвіі, гэта можа быць пачаткам больш маштабнай кампаніі па адсейванні лішняга персаналу.

Стабільны паток грузаў з Беларусі дазваляў літоўскім партавікам і чыгуначнікам з аптымізмам глядзець у будучыню (асабліва калі ўлічыць, што "Беларуськалій" збіраўся істотна нарасціць экспарт сваёй прадукцыі). Цяпер многія апынуцца на біржы працы. Або паспрабуюць абараніць свае правы шляхам правядзення нейкіх акцый.

Праўда, зрабіць гэта будзе няпроста. Па-першае, работа транзітнага сектара Літвы не лакалізавана ў нейкай канкрэтнай кропцы на карце краіны. Патэнцыяльным "бунтаўшчыкам" будзе значна складаней аб'яднацца і ўзгадніць свае дзеянні, чым супрацоўнікам таго ж завода Achema.

Па-другое, у дзяржавы развязаны рукі для барацьбы з тымі, хто выступіць за захаванне беларускага транзіту. Любыя спробы арганізаваць паўнацэнную забастоўку будуць прыраўноўвацца да "пагрозы нацыянальнай бяспецы" і спыняцца праз суд. А вулічныя пратэсты масавага характару не атрымаюць - улада іх проста праігнаруе.

Вільнюскі грамадскі транспарт

Achema - не адзіная літоўская кампанія, супрацоўнікі якой ужо аб'явілі забастоўку. Аналагічным чынам вырашылі дзейнічаць у прафсаюзе "Вільнюскага грамадскага транспарту". Ідэя забастоўкі абмяркоўвалася ў канцы верасня мінулага года, а ў кастрычніку яе афіцыйна падтрымалі 747 з 769 удзельнікаў галасавання (прыкладна 40 працэнтаў ад агульнай колькасці супрацоўнікаў прадпрыемства).

Праўда, кіраўніцтву "Вільнюскага грамадскага транспарту" ўдалося купіраваць гэту пагрозу, звярнуўшыся ў суд. Падчас разгляду справы правядзенне забастоўкі забаронена.

Ісцец даказвае, што з-за складанай сітуацыі з каранавірусам ні ў якім разе нельга дэстабілізаваць работу грамадскага транспарту ў сталіцы Літвы. Адказчык адстойвае сваё права баставаць для дасягнення заяўленых мэт: размова ідзе аб павышэнні заработнай платы на 10 працэнтаў і паляпшэнні ўмоў працы.

Урачы і настаўнікі

Сферы аховы здароўя і адукацыі для ўлад Літвы - крыніца пастаяннага галаўнога болю. І ўрачы, і настаўнікі ў прыбалтыйскай рэспубліцы час ад часу заяўляюць аб сваіх правах.

2018 год у прыбалтыйскай рэспубліцы адзначыўся маштабнай забастоўкай педагогаў, якая ахапіла 15 працэнтаў школ. Яе ўдзельнікі патрабавалі выдзеліць дадатковае фінансаванне на павышэнне сваіх зарплат. На хвалі пратэстаў тагачасны кіраўнік урада Літвы Саўлюс Скверняліс адправіў у адстаўку міністра Юргіту Петраўскене (хоць і адмаўляў сувязь паміж гэтымі падзеямі).

Характэрна, што патрабаванні настаўнікаў тады адкрыта падтрымлівала цяперашні прэм'ер-міністр Інгрыда Шыманітэ. Кіруючая партыя аграрыяў, наадварот, абвінавачвала сваіх апанентаў-кансерватараў у імкненні зарабіць палітычныя балы напярэдадні выбараў. На гэты раз яны цалкам могуць памяняцца месцамі.

Пад канец года забастоўка разышлася, прафсаюз работнікаў сістэмы адукацыі Літвы заявіў аб частковым задавальненні іх патрабаванняў. Але менш як праз год настаўнікі зноў выступілі супраць праекта дзяржаўнага бюджэту.

Увогуле, вопыт самаарганізацыі і правядзення забастоўкі ў іх ёсць. Як і падставы для незадаволенасці: сістэма адукацыі Літвы па-ранейшаму не можа пахваліцца высокімі зарплатамі.

Фермеры

Пратэсты фермераў для прыбалтыйскіх рэспублік таксама сталі прывычнай з'явай. Вытворцы аграрнай прадукцыі ў Літве, Латвіі і Эстоніі пацярпелі ад санкцыйнай вайны з Расіяй значна больш, чым работнікі іншых галін.

Яркае "паказальнае выступленне" яны правялі ў 2019 годзе, калі выкацілі на вуліцы гарадоў калоны трактароў і цягачоў. Калі верыць арганізатарам акцыі, у ёй было задзейнічана да 3 тыс. адзінак сельскагаспадарчай тэхнікі (людзей - яшчэ больш).

Літоўскіх фермераў абурае той факт, што іх калегі ў заходніх краінах атрымліваюць больш важкія прамыя выплаты з бюджэту ЕС.

Гэта дыспрапорцыя будзе захоўвацца яшчэ як мінімум некалькі гадоў. Відаць, самы экстрэмальны сцэнарый аграрных пратэстаў прадугледжвае блакаду важных транспартных артэрый Літвы. Пратэстуючыя ў Канадзе наглядна паказалі, як гэта працуе.

БелТА